امروزه با تغییر سبک زندگی انسان، بیماری ها و مشکلات پزشکی نیز تغییر کرده است. مفصل زانو یکی از پیچیده ترین قسمت های بدن است و به سبب محل قرارگیری آن، در معرض آسیب و ضربه های شدیدی قرار دارد. دردها و ناراحتی های مربوط به مفصل زانو در سال های اخیر بسیار شایع شده است اما خوشبختانه با پیشرفت علم پزشکی در کنار دانش ساخت پروتز های کارآمد،عمل تعویض مفصل زانو (آرتروپلاستی زانو) به یکی از موفقیت آمیزترین عمل های جراحی تبدیل شده است.
آرتروسکوپی زانو چیست؟
آرتروسکوپی زانو عملی است که توسط متخصص ارتوپد انجام میشود. این عمل به جراح کمک میکند تا مشکل زانو را تشخیص داده و در صورت امکان به درمان آن بپردازد. آرتروسکوپی توسط ابزاری به نام آرتروسکوپ انجام میشود و کمک میکند جراح بتواند قسمت های داخلی مفصل را به خوبی مشاهده کند و آسیب های زانو را بررسی کند.
در چه مواقعی عمل آرتروسکوپی زانو انجام می شود؟
در صورتی که شما زانو درد داشته باشید استفاده از این روش توسط پزشک توصیه می گردد. آرتروسکوپی روشی مفید بوده که پزشکان می توانند از آن طریق منبع درد زانو را تشخیص داده و مشکل آن را برطرف کنند. با استفاده از جراحی آرتروسکوپی می توان موارد زیر را تشخیص و درمان کرد.
- پارگی رباط های صلیبی قدامی یا خلفی
- منیسک پاره شده ( غضروف بین استخوان های زانو)
- کشکک هنگامی که از جای خود خارج شده است.
- قطعات غضروف تکه شده که در مفصل شل شده قرار دارند.
- برداشتن کیست بیکر
- در صورتی که استخوان زانو شکستگی داشته باشد.
- تورم سینوویوم ( پوششی روی مفصل)
- علت درد مداوم مفاصل
- بررسی میزان صدمه به غضروف
تعویض مفصل زانو چیست؟
وجود بافت انعطاف پذیر و ارتجاعی غضروفی در انتهای استخوان ها یعنی محل قرار گیری مفصل، موجب تسهیل حرکت آنها می شود. اما در اثر تخریب تدریجی غضروف، اصطکاک افزایش یافته و نهایتا سبب ساییدگی استخوان ها و بروز درد شدیدی در ناحیه ی زانو می شود. در این موارد با انجام عمل تعویض مفصل زانو توسط پزشک جراح متخصص ارتوپد دکتر سلیم خانی، به بهبود وضعیت بیمار کمک خواهد شد.
کاندیدای مناسب تعویض مفصل زانو کیست؟
تعویض مفصل به ویژه مفاصل زانو و لگن از موفقیت آمیزترین اعمال جراحی در سراسر دنیا می باشد. با این حال پزشکان ارتوپد در مراحل اولیه، درمان های غیر جراحی مانند فیزوتراپی و دارویی را آغاز می کنند. در برخی از این افراد درمان های اولیه تاثیری نداشته و عملکرد طبیعی زانو باز نمی گردد. همچنین درد، در ناحیه زانو در همه حال؛ حتی زمان استراحت ادامه دارد. به این ترتیب این افراد کاندیدای اصلی عمل جراحی تعویض مفصل زانو هستند.
- کسانی که درد شدید و بی وقفه ای را در زانو حس می کنند
- کسانی که دچار محدودیت حرکتی شده اند
- کسانی که زانویشان دچار بدشکلی شده است
- کسانی که در همه حال حتی زمان استراحت درد زانو دارند
- کسانی که درمان غیر جراحی بر روی آنها تاثیری نداشته است
علت تعویض مفصل زانو چیست؟
از بین رفتن غضروف، ساییدگی مفصل، التهاب آن و در نهایت موثر نبودن درمان های غیرجراحی مانند فیزیوتراپی، ورزش های مخصوص و داروهای خوراکی، علت اصلی تعویض مفصل زانو می باشد. در این مرحله پزشک متخصص ارتوپد با انجام عمل جراحی و استفاده از پروتزهای مصنوعی مخصوص به بهبود وضعیت بیمار کمک کرده و پس از گذشت دوره ی نقاهت درد زانو به طور کامل از بین خواهد رفت. اما چه مواردی سبب از بین رفتن غضروف و ساییدگی استخوان ها می شود؟
- ضربه و آسیب به زانو: مفصل زانو اغلب در اثر حوادث غیر مترقبه مانند تصادفات رانندگی دچار آسیب می شود.
- روماتیسم مفصلی: و یا آرتریت روماتوئید، بیماری خود ایمنی است که در آن سیستم ایمنی فرد به بافت پوششی مفاصل حمله کرده و باعث التهاب آن می شوند.
- آرتروز: از بین رفتن غضروف سبب ساییدگی استخوان ها با یکدیگر شده و التهاب و درد شدیدی را به همراه دارد
- پوکی استخوان: با افزایش سن، شانس شکستگی و التهاب استخوان ها افزایش یافته و در برخی موارد سبب از بین رفتن مفصل زانو می شود
انواع پروتزهای به کار رفته در عمل تعویض مفصل زانو:
تعویض مفصل زانو با جایگذاری پروتزهای مصنوعی در محل آسیب دیده انجام می شود و پزشک با بررسی شرایط بیمار از جمله سن، وزن، وضعیت سلامتی، نوع فعالیت و شدت آسیب به مفصل؛ مناسب ترین نوع پروتز را انتخاب خواهد نمود. پروتز ها بر اساس جنس به 4 نوع تقسیم می شوند:
- سرامیک بر روی پلاستیک
- سرامیک بر روی سرامیک
- فلز بر روی پلاستیک
- فلز بر روی فلز
پروتز مورد استفاده در جراحی تعویض مفصل زانو از 3 بخش تشکیل می شود:
- بخشی که به استخوان ران مربوط می شود (فمورال)
- بخشی که به استخوان ساق مربوط می شود (تیبیال)
- بخشی که به استخوان کشکک مربوط می شود (پاتلار)
انواع مختلف جراحی تعویض مفصل زانو:
پزشک جراح ارتوپد با در نظر گرفتن شرایط مفصل زانوی آسیب دیده در 3 بخش اصلی زانو یعنی میانی، جانبی و کاسه زانو؛ یکی از انواع جراحی ها را برای کمک به بهبود وضعیت بیمار و تعویض مفصل زانو انتخاب خواهد نمود
- جراحی تعویض مفصل زانو به صورت جزئی: این نوع جراحی در سن های مختلف قابل انجام بوده و بسته به میزان سلامتی اجزای مفصل مانند رباط ها و میزان آسیب دیدگی بخش های مختلف زانو توسط پزشک انتخاب می شود.
- جراحی تعویض مفصل زانو به صورت کامل: این نوع جراحی اغلب با تعویض کامل بخش های سطحی از انتهای استخوان ران، استخوان ساق پا و یا تعویض سطح زیرین کاسه زانو انجام می گیرد.
