اصلاح دفرمیتی های اطراف زانو (ژنوواروم و ژنووالگوم)
پای ضربدری، ژنووالگوم (به انگلیسی: Genu Valgum) همانند پای پرانتزی یک تغییر شکل یا دفورمیتی در مفصل زانو است.در یک فرد طبیعی در حالت ایستاده زمانیکه بین زانوها فاصله ای وجود نداشته باشد، قوزکهای مچ پا نیز هیچ گونه فاصله ای ندارند.
اگر با کنار هم بودن زانوها، بین مچ پاها یا قوزکها فاصله ایجاد شود پای ضربدری گویند.نکته مهم در حالت پای ضربدری این است که انحراف ساق پا نسبت به وضعیت طبیعی به سمت بیرون افزایش می یابد.
پای پرانتزی
اگر کودکی در هنگام راه رفتن پاهایش را با فاصله از هم قرار دهد به آن پاپرانتزی یا ژنوواروم Genu varum میگویند.
پای ضربدری
اما اگر زانوها در هنگام راه رفتن به هم نزدیک شده و به هم بچسبند به آن زانو ضربدری یا ژنووالگوم میگوییم.
به چه حالتی پای ضربدری می گویند؟
پای ضربدری و یا ژنووالگوم (Genu Valgum) یک اختلال ارتوپدیک در ساختار مفصل زانو است. در این حالت زمانی که فرد می ایستد و سعی در جفت کردن پاها کنار هم دارد، قوزک های دو پا کنار یکدیگر قرار نمی گیرند اما زانوها کاملا به یکدیگیر برخورد می کنند. در نهایت یک انحنا غیر عادی بین پاها ایجاد شده و فاصله زیادی بین قوزک ها بوجود می آید. درجه دفورمیتی (خفیف، متوسط، شدید) مفصل زانو در افراد مختلف متفاوت است و اغلب در اکثر کودکان در سنین 2-4 سال بروز کرده و به مرور زمان و با رشد کودک اصلاح می شود.
علت بوجود آمدن پای ضربدری چیست؟
همانطور که اشاره شد پای ضربدری، تا زمانی که در یک دوره مشخص در کودکی فرد ظاهر شود جای نگرانی ندارد و جزوی از روند رشد طبیعی در کودکان محسوب می شود. اما در صورتی که این حالت با گذر زمان بهبود نیافت و یا در سنین بزرگسالی فرد بروز کرد می توان علل دیگری را برای آن متصور شد. و در برخی از موارد فرد به انجام جراحی پای ضربدری نیز نیاز پیدا خواهد کرد.
- عوامل ژنتیکی: مشکلات ژنتیکی در برخی از افراد سبب افزایش زاویه لگن و زانو می شود.
- آسیب دیدگی ها: در صورت بروز شکستگی استخوان های ران یا درشت نی و بد جوش خوردن آنها ایجاد می شود.
- تغذیه نامناسب و کمبود مواد مورد نیاز بدن مانند ویتامین ها
- بروز آسیب و یا هماهنگ نبودن صفحات رشد در کودکان
- بیماری های مختلف مانند: راشیتیسم، آرتریت روماتوئید و آرتروز
- پارگی رباط های مفصل زانو بخصوص رباط جانبی داخلی و کوتاهی رباط جانبی خارجی
- مشکلات استخوانی و عضلانی: نظیر نرمی استخوان، کوتاه بودن نوار خاصره ای و درشت نی، اندازه نامناسب عضله دو سر ران و یا رشد بیش از اندازه کندیل در استخوان ران، عفونت استخوان(استئومیلیت)
- جنسیت: احتمال بروز این عارضه در خانم ها به سبب شکل متفاوت آناتومی لگن، بیشتر از آقایان است.
- زود راه رفتن، بد نشستن در کودکان
چاقی را به تنهایی نمی توان عامل ایجاد پای ضربدری در نظر گرفت اما چاقی بیش از اندازه سبب تشدید این عارضه می شود.
انواع زانوی ضربدری
پای ضربدری در دو حالت قرار می گیرد:
- فیزیولوژیک: این نوع پای ضربدری در روند رشد طبیعی کودکان 2-3 ساله ایجاد شده و پس از مدتی در سن 6 تا 8 سالگی به حالت عادی باز می گردد.
- پاتولوژیک: این نوع پای ضربدری بر اساس بیماری های مختلف مانند راشیتیسم و یا بر اثر شکستگی های مختلف در قسمت استخوان زانو و یا ران پا اتفاق می افتد
علائم پای ضربدری چیست؟
پای ضربدری فیزیولوژیک در کودکان بخش طبیعی رشد بوده و بدون هیچ علامتی بروز می کند اما اگر زانوی ضربدری پاتولوژیک باشد و بر اثر بیماری های مختلف و یا آسیب و ضربه به استخوان و مفصل زانو ایجاد شود علائمی را بروز خواهد داد و فرد نیاز به شروع درمان به خصوص جراحی پای ضربدری پیدا خواهد کرد.
- تغییر شکل ظاهری مفصل زانو
- تغییر حالت ایستادن و وضعیت عادی پاها
- عدم تعادل در راه رفتن
- مشکلات راه رفتن مانند لنگش
- درد در هنگام راه رفتن
- درد پا، لگن، باسن، ران و کمر
- صافی کف پا
چگونه می توانیم از بروز پای ضربدری پیشگیری کنیم؟
داشتن تغذیه مناسب و رسیدن انواع مواد معدنی و ویتامین به بدن می تواند در دراز مدت از نرمی استخوان، شکستگی ها و… جلوگیری کند. همچنین افرادی که کف پای صافی دارند در صورتی که از کودکی با کفش های مناسب اقدام به درمان کرده و مانع از تشدید وضعیت کنند از امکان بروز پای ایکسی نیز جلوگیری خواهند کرد. و در نهایت انجام حرکت های مناسب ورزشی و داشتن وزن مناسب نیز از بروز و تشدید این عارضه جلوگیری می کند.
آیا پای ضربدری در کودکان شایع تر است ؟
اگر پاهای شما از ناحیه زانو به سمت خارج از محل قرار گیری خود انحراف دارد، به طوری که مچ پاهای شما به دور از یکدیگر هستند هنگامی که زانوها را به هم میچسبانید، این حالت را زانوی ضربدری میگویند.
این وضعیت همچنین به عنوان ژنووالگوم نیز شناخته میشود. این عارضه معمولا در کودکان کوچک رایج است اما ممکن است تا زمان رسیدن به سنین بزرگسالی ادامه یابد.
زانوهای ضربدری معمولا به علت ضعف عضلات خارجی رانها و باسن اتفاق میافتند. این مشکل را میتوان با درمانهای خاص و تمریناتی که پزشکان به بیماران ژنووالگوم ارائه میدهند، رفع کرد.
